دکتر سید سلمان فاطمی

منبع هوشیاری کجاست؟ قسمت بیست و نهم

دانشمندان یک تئوری جدید در مورد هوشیاری در انسان، حیوان و هوش مصنوعی طرح کرده اند.

طرح جدید، هوشیاری را به عنوان وضعیتی- که مرتبط با عملکرد پیچیده ی شناختی است- تعریف می‌کند.(عملکرد پیچیده ی شناختی، بیش از آنکه نشانه ی consciousness باشد، مطرح کننده ی قدرت پردازش اطلاعات یا intelligence است.)

تئوری‌های موجود، هوشیاری را به عنوان وضعیتی پایه ای و غیر فعال، می شناسد که وقتی بیدار هستیم به صورت خودبخود، غلبه دارد.(غیر فعال بودن هوشیاری، دیدگاهی پخته نیست. تصور تصادفی و اتفاقی و غیر فعال بودن چیزی از جمله هوشیاری، دیدگاهی است که علیت را به عنوان قانونی عقلانی، نادیده می‌گیرد. هر چیز، از جمله هوشیاری، نیازمند علت ها و محرک‌هایی است که آن را به شکل فعال، ایجاد میکند. هرچند از دید گروهی از پژوهشگران، منبع هوشیاری در مغز نیست ولی حتی اگر آن را در مغز تصور کنیم، خود این تصور و نگاه، نیازمند ذهنی هوشیار است که این حدود و مرزها را در مغز مشخص کند. بنابراین تصور هوشیاری به عنوان فرایندی خودبخودی و غیرفعال، بدون نیاز به فرایند پیچیده و هوشیار، نادیده گرفتن واقعیت هایی است که از نظر عقلانی پذیرفته شده است و توسط دانشمندان بزرگ جهان به عنوان نقش ناظر هوشمند، مطرح میشود.)

پژوهشگران گفته اند دیدگاه آنها به وسیله مطالعه ی تجربی، قابل آزمون است. این، مزیت دیدگاه آنها در مقایسه با دیدگاه های جایگزین است. این نوع از هوشیاری می‌تواند در انسان و حیوان و حتی در عرصه ی هوش مصنوعی آزموده شود.(آزمودن چیزی مانند هوشیاری، توسط ناظر هوشیار، در حقیقت محدود و کوتاه کردن هوشیاری در سطحی است که مورد پژوهش قرار می‌گیرد؛ بدون آنکه مشخص کند هوشیاری خود پژوهشگر از کجا آمده است. پژوهشی که در این کلیپ، مورد تحقیق پژوهشگران قرار گرفته است حتی اگر هوشیاری و نه هوشمندی در نظر گرفته شود، سطحی از هوشیاری، پایین تر از هوشیاری پژوهشگرانی است که این تحقیقات را انجام می‌دهند.

البته شایسته تر است قدرت حیوان، انسان یا هوش مصنوعی را در انجام فعالیت های پیچیده ی ذهنی و احساس چالش‌ها و یافتن راه حل های نوین را هوشمندی و نه هوشیاری بنامیم.)

عملکردهای شناختی می‌تواند شامل احساسات و ادراکات، حافظه، تصور و تداعی ها باشد.

عملکردهای شناختی هوشیار- در شرایطی که رفتار یا عادت های یاد گرفته برای تقلید و کپی برداری کافی نیست- ضروری هستند.(شایسته تر است این فرایندهای پیچیده را هوشمندی و نه هوشیاری بنامیم.)

مردم برای رانندگی کردن یا دوش گرفتن لازم نیست هوشیار باشند، ولی وقتی چیزی غیر منتظره رخ دهد، عملکردهای شناختی هوشیار، برای حل شرایط، لازم است.(اینکه بدون هوشیاری، بتوان دوش گرفت یا رانندگی کرد- اگر در سطح حس و ادراک صرفا مادی باشد- عبارت درستی است مانند کامپیوترهایی که بدون نیاز به هوشیاری، می‌تواند مثلا اتوموبیل های هوشمند شرکت تسلا را حرکت دهد و هدایت کند ولی اگر در سطح حس و ادراک عمیقی باشد- که به دنبال آن، تداعی های شناختی پی در پی و رو به ارتقا می آید، این حالت، لازمه اش داشتن پایه ی حیات یا هوشیاری است؛ هرچند در سطوح بالاتر در جهان مادی ما، در جایی که هوش، ابزار بقای قدرتمند در جهان ما می شود و از نظر بسیاری از مردم، برای ماندن در این جهان، ضروری و مهم است، مفهوم هوشیاری و هوشمندی در هم می آمیزد و هوشیاری در نگاه مادی انسان محصور در قفس جهان، در جلوه ی توهمی هوش، محو می‌شود و این محو شدن مانند همه ی ناپدید شدن و عدم پنداشتن های توهمی است؛ ناپدید شدن علت و محرک و توهم و اصالت بخشیدن به معلول و ماده!)

همچنین عملکردهای هوشمند برای پیشبینی رخدادها یا چالش های آینده و ایجاد استراتژی های تقلیدی مناسب، لازم است.

دانشمندان، روشی تجربی را برای آزمودن تئوری و طرح بنادین خود ارائه کرده اند.

در این آزمونها انسان، حیوان آزمایشگاهی یا هوش مصنوعی با یک چالش جدید مواجه می‌شوند و ‌ این چالش فقط با ادغام دو یا چند اصل و قانون- که در دو موقعیت متفاوت، یاد گرفته شده است- حل می‌شود. این ترکیب خلاقانه ی اطلاعات ذخیره شده و به کار بردن آن برای یک چالش جدید، فقط می‌تواند با استفاده از عملکردهای شناختی هوشیار، انجام شود. (در حقیقت هوشمندی هوشیار، لازمه ی ابداع راه حل برای چالش هاست.)

این عملکردهای شناختی هوشیار، به وسیله ی تداخل شبکه های عصبی متفاوت، تسهیل می‌شود. پژوهشگران تصور می‌کنند سیناپس های عصبی یا اتصالات فاصله ای بین سلول‌ها در این مورد دارای اهمیت است. با به کار بردن مواد دارویی- که این اتصالات فاصله ای را مهار می کند- پژوهشگران می‌توانند حقیقتا تست کنند آیا این اتصالات، نقشی حیاتی در این فرایند دارد یا نه؟

برخی توضیحات دکتر سلمان فاطمی نورولوژیستhttps://www.youtube.com/watch?v=QAgxCC-ssr8