دکتر سید سلمان فاطمی

منبع هوشیاری کجاست؟ (قسمت دوم)

آیا هوشیاری به عنوان یک فرایند فیزیکی است که با سازماندهی انرژی در مغز، انجام می شود؟

هوشیاری، قدرت توجه به اطراف و واکنش مناسب با محیط است.

چگونه میتوان هوشیاری را توضیح داد؟ و سطوح مختلف هوشیاری چیست؟ اینکه فرد چشمان خود را باز کند و به برخی سوالات پاسخ دهد سطحی ابتدایی از هوشیاری است. توجه به طعم و غذا یا زیبایی های یک گل یا یک منظره، و یا حتی واکنش به عبور یک خانم زیبا از خیابان، سطحی دیگر از هوشیاری و توجه را نشان میدهد.

شاید حیوانات در این دو سطح با انسان مشترک باشند ولی توجه و هوشیاری، میتواند از این بالاتر باشد. توجه به پژوهش و علم و کتاب و دانش، سطح دیگری از هوشیاری و توجه است که در انسان وجود دارد و در حیوان نیست. ولی هوشیاری محدود به این سطح هم نیست.

توجه به نیازمندی های دیگرانی که نسبت خویشاوندی ای با فرد ندارند و تلاش برای برطرف کردن آن، میتواند سطحی بالاتر از هوشیاری را نشان دهد. هرچند احساس همدردی در حیوانات هم به شکلی وجود دارد ولی وقتی این هوشیاری تبدیل به ایثار حقیقی محضی شود که در ازای انجام آن، فرد به دنبال جبران و پاداش نباشد، سطحی از هوشیاری بلند خاص انسان نمایان میشود.

منبع این سطوح مختلف هوشیاری که شاید بتوان آن را مانند پله های نردبان توصیف کرد، کجاست؟

شاید سطوح پایین هوشیاری در پایین مغز در ساقه ی مغز و سطوح بالاتر هوشیاری در قسمت بالایی مغز در قشر، قابل ردیابی باشد ولی وقتی این هوشیاری در برابر مکانسیمی بایستد- که مغز با آن کار میکند و هدفش حفظ گونه و همنوع و فرزندان است- چه منبعی برایش قابل تصور است؟

برای توضیح هوشیاری به عنوان فرایند فیزیکی ما باید نقش انرژی را در مغز بشناسیم. فعالیت دارای انرژی در مغز، اساس همه ی فرایندهای فیزیکی است و باعث رفتار زیستی می شود. تفسیر مدارک جدید نوروساینس می تواند پیشنهاد دهد هوشیاری محصول سازمان دادن فعالیت های دارای انرژی در مغز است. با این حال طبیعت انرژی خودش تا حد زیادی اسرارآمیز است و ما به خوبی نمی دانیم چگونه با فعالیت مغز یا هوشیاری مرتبط می شود. بر اساس اصلی که در اینجا ارائه شده است انرژی در طول نیروها و کار، میتواند به عنوان تفاوت های محقق شده ی واقعی در حرکت و فشار توضیح داده شود.

با مشاهده ی سیستم های فیزیکی ما می توانیم اشاره کنیم چیزی هست که احتمال دارد تفاوت محقق شده را از دید درونی سیستم، حمل کند. هوشیاری رخ میدهد زیرا چیزی هست که از نظر درونی ممکن است سازماندهی خاصی از تفاوت های محقق شده را در مغز با خود داشته باشد. (هوشیاری هر چه باشد، از درون فرد منشا می گیرد. این نیروی درونی، میتواند محیط اطراف را ببینید و در حد قدرت خود بر آنچه می بیند مرز و حدود و رنگ بکشد.

تفاوت های موجود در کیهان، متفاوت از تفاوت هایی است که فرد در ذهن خود محقق میکند آنچه از حقیقت کیهان درک میشود ، تمایزهایی است که در قالب و ظرف ذهن بیننده محقق میشود و حدود این تمایزها و شکل ها، وابسته به قدرت ادراکی فرد میتواند متفاوت باشد.)

معرفی

نگل می گوید: اگر فرایندهای ذهنی حقیقتا فرایندهای فیزیکی باشد چیزی وجود دارد تا برخی پروسه های فیزیکی را از درون انجام دهد. آن، چه چیزی است هنوز به عنوان یک راز است! فیلسوف توماس نگل یکی از بزرگترین چالش های هوشمندی ما را خلاصه کرده است: چگونه فرایندهای ذهنی به عنوان فرایندهای فیزیکی توضیح داده میشود.

هدف از این سلسله مباحث، توضیح قانون و اصل، بر اساس چیزی است که میتواند هوشیاری را به عنوان فرایند فیزیکی- که با سازماندهی انرژی در مغز ایجاد میشود- توضیح دهد.(اگر اساسا هوشیاری به عنوان فرایند فیزیک قابل توضیح باشد)

انرژی اساسا در همه ی فرایندهای فیزیکی مهم است همانطور که هارولد موویتز بیان میکند: جریان انرژی از درون یک سیستم، تلاش میکند آن سیستم را شکل دهد.

نور، واکنش های شیمیایی، الکتریسیته، کار مکانیکی، حرارت و خود زندگی و نیز فرایندهای متابولیک در بدن و مغز، می توانند به عنوان فعالیت های دارای انرژی تعریف شود. بنابراین عجیب است انرژی توجه نسبتا اندکی را در مطالعات علوم اعصاب و روان شناسی در مورد هوشیاری به خود جلب میکند. تئوری های علمی در مورد هوشیاری، منبع آن را معرفی نمی کند و به آن، نقشی حاشیه ای میدهد یا آن را به عنوان کمیت تئوریک اطلاعات، پردازش میکند. اگر هوشیاری توضیح داده شود؛ یا ماده ای است که سطح بالاتر دینامیک آینده را پایه ریزی میکند یا به عنوان پردازش اطلاعات عصبی توانمند کننده در نظر گرفته می شود.

این عدم توجه، باعث شگفتی بسیار است زیرا برخی از پیشگامان نوروبیولوژی، روان شناسی و فیزیولوژی جایگاهی مرکزی را برای انرژی در تئوری های خود پیدا کرده اند و از جمله ی آنها هرمان وان هلمهولتز، گوستاو فچنر، سیگموند فروید ، ویلیام جیمز و چارلز شرینگتون هستند. با این همه نشانه هایی هست که شاخه های متفاوت علم و فلسفه ی ذهن، دوباره به تئوری های مرتبط با ترمودینامیک و انرژی درباره ی هوشیاری توجه میکند.

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.02091/full

برخی توضیحات از دکتر سلمان فاطمی