دکتر سید سلمان فاطمی

اخیرا دانشمندان فهمیدهاند، چرا تو DNA خاص ميتوکندري را فقط از مادرت به دست می آوری!

احتمال دارد نزدیکان، دائما به تو بگویند که چقدر به یکی از والدینت شباهت داری ولی واقعيت می گوید در حالی که دو چشم خود را مشابه چشمان پدرت به دست می آوری، در برابر، تعداد بیشتری از ژنهای مادرت را در مقایسه با پدر به دست می آوری!(یعنی نوزاد گنجینه ای از ژنهای مادر است. قبلا در مقاله ای در این کانال بیان شد- که هوش، از طرف مادر به فرزند میرسد- و در این مقاله هم اثبات ميشود که بخش بسیار زیادی از ژن های موجود در بدن انسان، یعنی ژن های موجود در ميتوکندري های بسیار زیاد در بدن، از مادر به ارث مي رسد. پس ابزار بقاي اصلی انسان یعنی هوش اصلا بعید نیست، منحصرا یا در درصد بالايي از طریق مادر انتقال يابد)

انتقال میتوکندری از مادر، در همه افراد روی کره زمین صدق می کند و علت ساده اي دارد زیرا آن تکه های کوچک موجود در سلول های جسم تو یعنی میتوکندری، فقط به وسیله مادرت منتقل میشود و در طول زمانهای طولانی دانشمندان نتوانسته اند علت آن را بفهمند، اما اکنون گروهي از دانشمندان از دانشگاه Colorado boulder فرضیه ای را مطرح می کنند که میتواند علت کمبود شديد ژنهای پدر را تفسیر کند.

کارشناس ژنتیک دينگ ژودر اخبار علوم میگوید: این، رازی بود که در زماني طولانی در علم زيست شناسی مخفی ماند که چرا در بسیاری از موجودات زنده، ميتوکندري، فقط از مادران منتقل ميشود؟

تو بدون میتوکندری نمی توانی زندگی کنی زیرا کارخانه تولید نیرو در سلولهای بدن توست و مسئول تبديل غذا به نیروی مورد نیاز سلول ها هست. به علاوه مطلب دیگری هم هست. دانشمندی از دانشگاه سیدنی استرالیا به نام مادلین بيکمنتوضیح داده که این اجزا یعنی میتوکندری ها، 1.5 تا دو بيليون(ميليارد) سال قبل، موجودات زنده اي با زندگی آزاد بودند. یعنی این اجزا که امروز در سلول هاي تو هست، زندگی ای مخصوص به خود داشته اند. اصل همه میتوکندری ها، نوعی از باکتری است که به وسیله باکتری دیگری بلعیده شده است و این آفریده، شروع به زیاد کردن موجودات هسته دار کرد.

نام موجودات هسته دار بر هر موجود زنده ای- که در سلول هایش هسته و اجزای غشا دار دیگری دارد- اطلاق میشود و به دلیل همین اجزاي درون سلولی، همه گیاهان و حیوانات و انگل ها امروز همچنان زنده هستند. و به دلیل تاریخ آنها در تکامل، مانند آفریده هایی شبيه باکتری، ميتوکندري خصوصیات ژنتیکی خود را به نام DNA مخصوص میتوکندری یا mDNA حفظ کرده است.

بيکمن می گوید هر سلول حاوی نسخه های زیادی از mtDNA است و این به دليل تکثیر آزاد آن در سلول است. xue و همکارانش رفتار میتوکندری را در هنگام انتقالش از اسپرم نوعي از کرم ها به نام caenorhabditis elegans برای بارور کردن تخمک، دیدند میتوکندري اسپرم به مجرد انتقال به تخم، از بین رفت و در نتیجه بی فايده گرديد. و به نظر میرسد پروتئینی به نام CPS-6- که درون اسپرم وجود دارد- منجر به تخریب ماده وراثتي مخصوص میتوکندری ميشود و ماده وراثتي را برای اسپرم بی فایده می کند. فرایندی به نام بلعیدن ذاتی سلول را از اجزای بی فایده آن خلاص میکند و به اجزای دیگر و جدید و سالمتر اجازه ایجاد می دهد. همه اینها باعث دور کردن میتوکندری هایی - که از سلول های پدر به سلول های جنین منتقل میشود- می گردد. گروهي کشف کردند که معلق ماندن mDNA در جنین، برای دوره ای طولانی تر از آنچه باشد منجر به مرگ آن میشود و اين، مطرح ميکند که پروتئین CPS-6 و فرآیند بلعیدن ذاتی در کنار هم کار می کنند تا سلامت جنین تضمین شود.

آریل دوهيم روس مي گويد:محققان، دور شدن DNA پدری را به فواید تکاملی برای كرمها و دیگر موجودات زنده از جمله انسان، نسبت ميدهند. قاعدتا این فرضیه مورد تاکید نیست تا آن زمان که در انسان ملاحظه شود.

این گروه براي تولید پروتئینی مشابه پروتئین CPS-6 کوشش می کنند و این همان نقش را در فرایند بلعیدن ذاتی مشاهده شده در کرم ها بازی میکند و این منجر به ایجاد فرصت بزرگی شده است تا تاکید کنیم آنچه در جنین انسان رخ میدهد مطابق آن است.

چرا بدن باید ميتوکندري پدر را در هر حال،از بین ببرد؟

محققان همچنان مردد هستند ولی ژو اینطور تصور میکند که این نوع از میتوکندری دارای تعداد بیشتری از جهش ها، در مقایسه با ميتوکندري ای- که از مادر می آید- است پس تلاش برای دور کردن این میتوکندری ها، از نظر تکاملی، بیشتر سودمند است. دوهيم رس مي گويد:عدم از بین رفتن این نوع از ميتوکندري، باعث انتقال آن جهش ها و انباشت آن، طی نسلهای مختلف میشود. ژو هم تصور ميکند این نوع میتوکندری در معرض جهش های بیشتری در مقایسه با میتوکندری مادر است.

https://www.sciencealert.com/scientists-are--figuring-out-w…