از تکینگی تا مغز از مغز تا سیاهچاله فضایی- قسمت بیست و دوم
حرکت از ابتدای ساده به سوی پیچیدگی و تمایزهای بیشتر، سیر حرکت در دنیای امروز ماست و شاید نگاه بر قبل از تکینگی، از این نظر جالب توجه باشد.
مطالعات فیزیک جدید، ما را به ثابت کیهانی ای می رساند که با قوانین و مقررات کیهان ما قابل توجیه نیست. علاوه بر آن، مشاهدات بسیاری وجود دارد که محدود شدن وجود ما را به عالم مادی نفی میکند.
از جمله آنها وجود ایثار حقیقی در میان انسانها است که قوانین عالم ماده و ژنهای خودخواه در برابر آن، حقیر است و قادر به خلق آن نیست.
از دیگر موارد، ثابت بودنمن در همه سنین است با اینکه میدانیم جسم یک انسان هشتاد ساله قطعا همان جسم او در ده سالگی نیست و فراتر از این، میدانیم هر روز تعداد زیادی از سلول های بدن ما نوسازی میشود ولی با وجود همه این حقایق، من ثابت باقی میماند و تحت تاثیر این دگرگونی ها نیست.
مورد دیگر انفجار بزرگ شگفت انگیزی است که در کنار آن، همه قوانین فیزیکی عالم مادی ما منهدم میشود. و مشخص است وقتی در نزد تکینگی و انفجار بزرگ، قوانین فیزیک کار نمیکند مشاهده قبل از آن بر اساس قوانین فیزیکی، ناممکن است.
هرچه باشد مشخص است که قبل از انفجار بزرگ به عنوان یک حدث و یک پدیده جدید، علتی موجود است و این کاملا عقلانی است که هر چیزی حتی اگر علت مادی برای آن متصور نباشد، نیازمند علتی است و تصور آن علت به عنوان عدم مطلق، هرگز منطقی نیست و فاقد چیزی، نخواهد توانست چیزی را بیافریند و علت آن باشد. پس چیزی غیر مادی پشت انفجار بزرگ هست و اگر آن را نمی بینیم، دلیلی بر نبود آن نیست. حتی در جهان مادی ما در میان اجزای ماده، بخشی هایی هست که قابل رویت با چشم نیست ولی وجود دارد مانند گازهای غیرقابل رویت یا اجزای کوانتومی مانند الکترون و پروتون و کوارک و ....
جهان ما ابتدایش تکینگی است ولی منشا این تکینگی، عدم و بی چیزی نیست بلکه علتی مسلط بر عالم ماده دارد که میتواند ماده و حیات ماده را بیافریند و عدم مشاهده آن با چشم، هرگز دلیلی بر نبود آن نیست؛ چه بسیار امواج الکترومغناطیس که در محدوده طیف قابل رویت نیست!
پس قبل از انفجار بزرگ، الزاما سیر رو به ارتقای پس از تکینگی مشاهده نمی شود زیرا قوانین و مقررات آن با ماده متفاوت است.
اگر از تکینگی تا مغز انسان امروز پیچیدگی و کثرت بسیار زیاد شده است، نمی توانیم نتیجه بگیریم قبل از تکینگی هم این سیر ادامه می یابد و اساسا تکینگی و ابتدای عالم ماده شاید اگر با جهان علت های جهان مادی یا موتور عالم مادی، مقایسه شود اصلا تکینگی نباشد بلکه کثرتی نزدیک به بی نهایت باشد!
و مقیاس های آن جهان و اندازه گیری های آنجا اگر با همین موارد در جهان ما مقایسه شود، میتواند اعداد شگفت انگیزی را نشان دهد که در جهان ما عجیب مینماید!
وارد عصر ششم یا پایانی کیهان شده ایم!
کیهان امروز، مانند دیروز نیست هر لحظه- که میگذرد- تغییرات مهم و دقیقی رخ میدهد، حتی اگر بسیاری از این تغییرات را با اندازه گیری های زمانی بشری نتوان درک کرد. وقتی کیهان، در حال بزرگ شدن است، یعنی مسافت ها بین بزرگترین ساختارهای کیهانی با گذشت زمان، زیاد میشود. یک ثانیه قبل، کیهان کوچکتر بوده است و یک ثانیه بعد، کیهان اندکی بزرگتر است ولی آن تغییرات ناچیز، در طول زمان طولانی کیهانی، تراکم می یابد و بر چیزی بیش از مسافت های تنها تاثیر میگذارد.
و وقتی کیهان، توسعه یافت اهمیت نسبی پرتوها، ماده و نوترون ها و نیروی تاریک، تغییر خواهد کرد. و درجه حرارت کیهان تغییر میکند.
به همین ترتیب وقتی به آسمان نگاه میکنی به تدریج همه آنچه خواهی دید، تغییر خواهد کرد!
بسیاری متفق هستند که ما می توانیم عمر کیهان را به شش مرحله زمانی مختلف تقسیم کنیم و در عمل، ما در مرحله آخر هستیم.
توضیح شکل: شکلی که بیان میکند چگونه هر چیز از ماده در بالا، پرتوها در وسط و ثابت کیهانی در پایین، طی گذر زمان و بزرگ شدن کیهانی، تشکیل میشود و هرچه کیهان توسعه پیدا کند چگالی ماده کم میشود و حرارت پرتوها کاهش می یابد و طول موج ها بلندتر و نیرو کم میشود. از سوی دیگر چگالی ماده تاریک- اگر رفتار آن را همانگونه تصور کنیم که امروز مورد تصور است یعنی به عنوان شکلی از شکلهای نیرو- که در خود فضاست و از آن منشا میگیرد- این چگالی، ثابت باقی میماند. میتوانیم آن را از شکل رسم شده بفهمیم.
بله هر چیز در کیهان ما دارای مقدار مشخصی از نیرو در درون خود است:ماده پرتو، ماده تاریک و ...
و هرگاه کیهان توسعه یابد حجمی که این شکلهای نیرو درگیر میکند- متفاوت میشود و هر کدام آنها دارای چگالی نیرویی است که به شکل متفاوتی، تکامل می یابد. و به صورت خاص، وقتی افقی را- که می توانیم با متغیر a مشاهده کنیم- مشخص نماییم در آن زمان، ماده، چگالی نیرو معادل 1/a^3 خواهد داشت.
و در مورد ماده، چگالی
برابر با جرم بخش بر حجم است و جرم از طریق فرمول زیر خیلی ساده میتواند به انرژی تبدیل شود: E=mc^2.
چگالی نیرو بر اساس قانون a^4-1 متحول خواهد شد زیرا نیرو در زمان پرتوافکنی، چگالی عددی، تعداد ذرات در واحد حجم تصور میشود. و نیروی هر فتون واحد با توسعه کیهان، توسعه می یابد. تا عامل دیگری برای هر 1/a از ماده، اضافه شود.
و نیروی تاریک از خصوصیات خود کیهان است از این رو چگالی نیرو دارای ثابت a^0-1 است و این با چشم پوشی از توسعه کیهان یا حجم آن است.
رویت تاریخی توسعه کیهان و آنچه در آن وجود دارد حالت حرارتی و چگالی آن- که معروف به انفجار بزرگ است- و توسعه آن و تشکیل ساختار آن به صورت تدریجی
مجموعه کاملی از بیانات از جمله رصد عناصر نوری و پرتوهای پس زمینه کیهانی، انفجار بزرگ را تفسیری درست برای هر چه- که امروز میبینیم- میکند. و هرگاه کیهان توسعه یابد سرد هم میشود و به هر کدام از یونها و ابر گازی و ستارگان و در آخر کهکشان ها اجازه میدهد، شکل بگیرد. در مورد کیهان اینها برای دوره ای طولانی تر وجود داشته است و بیشتر توسعه خواهد یافت و در آینده، سردتر خواهد شد و به این ترتیب در گذشته گرمتر بوده و جاذبه آن بیشتر، همراه و هم جنس بوده است و در آینده بیشتر توسعه خواهد یافت. با تطبیق قوانین فیزیک بر کیهان، و با مقایسه راه حل های محتمل با ملاحظات و اندازه گیری هایی- که به دست آورده ایم- میتوانیم بفهمیم از کجا آمده ایم و به کجا میرویم و نیز میتوانیم تاریخ گذشته خود را در طول راه بازگشت به لحظه انفجار بزرگ و حتی قبل از آن در دوره ضخیم و وسیع شدن کیهانی برآورد کنیم و میتوانیم کیهان کنونی خود را در آینده دور هم پیشبینی کنیم و مسیر نهایی ای را- که هر چیز موجود در انتظار آن است- پیشگویی کنیم.
تاریخ کیهان ما در کاملترین شکل، مفهومی بسیار پیچیده است زیرا فقط ما نظریه جاذبه ای را میفهمیم- که کیهان بر آن بنا شده است- و نیز به این دلیل که معدل توسعه کیهان فعلی و ترکیب نیرو را میشناسیم.
بله نور به طور مداوم در طول کیهان در حال توسعه، سفر خواهد کرد و ما به رویارویی با آن نور تصادفی در آینده خواهیم رسید ولی این نگاه، محدود به زمانی خواهد بود که به ما میرسد و ما نیازمند بررسی پرتوهای پنهان و موج های طولانی تر برای رسیدن به رویت جرم های مرئی خواهیم بود و آن حدود، تکنیکی است و مادی نیست.
وقتی بر اساس رفتار کیهان، خطوط فاصل را مشخص کنیم می بینیم شش مرحله زمانی مختلف وجود دارد که طی عمر کیهان از آنها گذر میشود:
عصر بزرگ شدن و ضخیم شدن: که قبل و همزمان با انفجار بزرگ داغ است.
عصر سوپ کیهانی ابتدایی: از انفجار بزرگ داغ تا ایجاد واکنش های هسته ای دگرگون کننده و واکنش های مولکولی در کیهان جوان.
عصر پلاسما: از نهایت واکنش های هسته ای و مولکولی غیر منتش
ر تا زمانی- که کیهان به میزان کافی سرد شود تا ماده متعادل به صورتی پایدار ایجاد شود.
عصر دوره های زمانی تاریک: از زمان ایجاد ماده متعادل تا دوره ای- که در آن، ستارگان و کهکشانها با یونیزه کردن فضای بین کهکشان های کیهانی در کاملترین شکل ایجاد میشود.
عصر ستارگان: از نهایت باردار کردن تا زمانی- که جاذبه در مورد ایجاد و شکل گیری حکم می کند و رشد ساختار کیهانی دارای مقیاس های بسیار بزرگ، متوقف شود و این، در زمانی است که چگالی نیروی تاریک بر چگالی ماده عادی تسلط و هیمنه یابد.
عصر نیروی تاریک: و این مرحله پایانی عمر کیهان ماست و در این زمان، توسعه کیهان شتاب میگیرد و اجسام با سرعتی زیاد از هم دور میشوند و دوباره برنمی گردند. و ما از میلیون ها سال قبل، در عمل وارد این مرحله شده ایم و بیشتر حوادث مهم- که تاریخ کیهان ما را مشخص میکند- در عمل تحق یافته است.
تخلخل و حفرات در کیهان در طی فرایند ضخیم شدن، در خود بافت زمان مکان، بر اندازه های کمی رخ میدهد و این سبب می شود خلل در موج های جاذبه ای چگالی، بیشتر شود. و وقتی ضخیم شدن از نهایت یگانه ای منفرد یا چیزی شناخته شده ایجاد شود اشاره به ایجاد آن را میتوانیم در کیهانی که زیر نظرداریم بشناسیم.
1- عصر ضخیم شدن: پیش از انفجار بزرگ داغ است. و کیهان دارای ماده یا ضد ماده یا ماده تاریک یا پرتویی نبود و هیچ نوعی از ذرات در آن نبود. به جای آن، پر از شکلی از شکل های نیرو بود که به نوبه خود در فضا منشا میگرفت؛ شکلی از نیرو که کیهان را به سوی امتداد، با سرعتی زیاد میکشاند و این فرایند، بر اساس الگوي زين اسبی، متوقف نمیشد. کیهان هر هندسه ای داشته باشد در حالتی بسیار پیچیده به سوی سرگردانی و پریشانی مکانی، توسعه پیدا کرده است.
همه ذراتی- که شاید پیدا شود- در نظر گرفته شده است و کیهان را با سرعتی زیاد توسعه میدهد و هیچ کدام آنها درون منطقه ای از حجم کیهان قابل رویت ما وارد نشده است. تغییرات کوانتومی رخ داده، طی ضخیم شدن ایجاد شده ا
ست و این بر اساس ساختاری است که منجر به زیاد شدن در شبکه کیهانی در حال دور شدن فعلی شده است و بعد از آن، ضخیم شدن به صورت ناگهانی به پایان رسید. و این در حدود 13.8 میلیارد سال قبل بود و هر نیرو- که از خود فضا منشا گرفته بود- به ذرات و ضد ذرات و پرتوها متحول شد و با این دگرگونی دوره ضخیم شدن به پایان رسید تا دوره انفجار بزرگ آغاز شود.
در درجه حرارت بالایی- که در کیهان جوان ایجاد شد- این فقط با توانایی ذرات و فتون ها برای آن که به شکل زیاد بتواند نیروی کافی بدهد- نبود بلکه ضد ذرات و ذرات ناپایدار هم میتوانند در ساخت سوپ ابتدایی کیهانی از
ذرات و ضد ذرات نقش داشته باشند و حتی در سایه این شرایط، ذرات یا برخی حالت های خاص میتوانند با هم ادغام شوند.
2- دوره سوپ ابتدایی: وقتی کیهان درحال توسعه با ماده و ضد ماده و پرتوها پر شد، سرد گردید. و وقتی ذرات با هم برخورد کرد زوج هایی از ذرات و ضد ذرات را بر اساس قانون فیزیک ایجاد کرد و نخستین شرط، فقط از نیروی برخوردهای مورد نظر ایجاد میشود و تولید آن بر اساس قانون e= MC^2 است.
وقتی کیهان سرد شد نیرو جمع میشود و بسیار سخت است زوج هایی بیشتر از ذرات و ضد ذرات زیاد آفریده شود ولی فرایند نابود کردن ذرات و واکنش های دیگر ایجاد ذرات، به طور مستمر ادامه می یابد. و بعد از 1-3 ثانیه از انفجار بزرگ ضد ماده به طور کامل پنهان شد و در پس خود فقط ماده را باقی گذاشت. 3-4 ثانیه بعد از انفجار بزرگ، دیوتریوم پایدار توانست شکل بگیرد و تشکیل هسته ای عناصر نوری رخ داد. و بعد از پایین آمدن فعالیت پرتویی و برخی واکنش های نهایی هسته ای، همه آنچه نزد ما باقی میماند پلاسمای مشخص و داغ است که از فتون ها و نوترون ها و هسته های ذره ای و الکترون ها تشکیل شده است ولی سرد میشود.
در زمان های جوان بودن کیهان فتون ها به بیرون از الکترون ها پراکنده میشود و این با نیروی عالی است که برای برخورد با هر ذره ای کافی است تا آن را به حالت یونیزه تبدیل کند و وقتی کیهان به میزان کافی سرد میشود از فتون های با نیروی زیاد تهی میگردد و هرگز نخواهد توانست با هسته ذرات واکنش نشان دهد و به سادگی تبدیل به موجی آزاد میشود زیرا آنها طول موجی نامناسب برای تحریک و انتقال ذرات به سطح بالاتر نیرو دارند.
3- دوره پلاسما: وقتی آن هسته های سبک شکل گرفت، مواد باردار مثبت از نظر مغناطیسی در کیهان، یگانه هستند و در هر مکان حضور دارند و طبیعتا با مقادیر مشابه بارهای منفی به شکل الکترون ها متوازن هستند و الکترون ها و هسته ذرات را تشکیل میدهند و به این ترتیب، شاید طبیعی به نظر برسد که این دو نوع از ذرات به صورت فوری با هم برخورد کنند تا ذرات دیگری را تشکیل دهند و برای ایجاد ستارگان زمینه سازی کنند.
و از روی بدشانسی تعداد فتون ها به نسبت 1 بر میلیارد برتری دارد
و در هر بار- که الکترونی با هسته مرتبط میشود- فتون نیروی زیادی را آزاد میکند و بین آنها جدایی می افتد و به این ترتیب ادامه دارد تا آنکه کیهان تدریجا از چندین میلیارد درجه به هزاران درجه سرد شود تا آن ذرات عادی، شکل بگیرد.
شکل: رسم نقشه تاریخ کیهان و مسلط شدن نور بر فرایند یونیزاسیون. پیش از تشکیل ستارگان و کهکشان ها، کیهان، تاریک و پر از هسته های اتمی بود و این، در حالی است که فرايند دوباره يونيزه كردن حتي بعد از 550 ميليون سال، رخ نداد و این، با وجود برخي دوره هايي كه در آن يونيزه سازي جوان و زودرس رخ داد و موارد دیگر بعدا رخ داد. نخستین موج های اساسی از یونیزه شدن در حدود 250 میلیون سال بعد از انفجار بزرگ رخ داد و در این زمان برخی ستارگان خوش شانس بعد از حدود 50 تا 100 میلیون سال بعد از انفجار بزرگ تشکیل شد و با استفاده از برخی وسایل مناسب مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب ممکن است بتوانیم قدیمی ترین کهکشان ها را شناسایی کنیم.
4- دوره عصرهای تاریک: این مورد پر از ذرات متعادل است و جاذبه میتواند فرایند شکل دهی ساختار کیهان را شروع کند ولی با همه این، ذرات متعادل محیطی آنچه به عنوان نور مرئی در زمان حاضر میدانیم در طول آسمان، نامریی بوده است.
چرا؟ زیرا ذرات متعادل و مشخصه ای- که به شکل غبار کیهانی است- به صورت پرده ای باقی میماند تا جلوی نور مرئی را بگیرد و برای به پایان بردن این دوره های تاریک، واسطه ای بین کهکشان ها لازم است تا یونیزه سازی انجام شود. و آن نیازمند فرآیندهای زیاد ایجاد ستارگان و مقادیر زیاد فتون های پرتوی ماورای بنفش است و نیازمند زمان و جاذبه و ستارگان شبکه کیهانی است.
نخستین دوره اساسی برای یونیزه کردن در حدود 200 تا 250 میلیون سال بعد از انفجار بزرگ رخ داد ولی فرایند یونیزه سازی به معدل متوسط نرسید و این معدل در حدود 550 میلیون سال بعد از انفجار بزرگ رخ داد. در این نقطه، کیهان به طور مداوم به توسعه ادامه داد و اولین خوشه های در حال جریان را ایجاد کرد
. و این خوشه های جاری- که ابل370نام دارد- یکی از شش خوشه جاری بزرگی است که در برنامه (Hubble frontier fields program)تصویر شد و چون از رصدهای دیگری هم برای تصویر برداری از این نقطه آسمان بهره بردند، هزاران کهکشان خیلی دور دیگر هم به دست آمد.
و با بررسی مجدد هدف علمی دیگر از طرف آنها و با برنامه Buffalo که مخصوص تلسکوپ هابل است (beyond ultra deep frontier fields and legacy observation) بر مسافت های بین این کهکشان ها و تکامل و رشد آن در کیهان ما به دست خواهد آمد. وقتی با اندازه گیری های نوری کهکشان های بیرونی اندازه گیری شود میتوانیم از طریق چند خط از نشانه ها برای همان ساختار یعنی از ماده تاریک موجود در آن، فهم بهتری داشته باشیم.
5 عصر ستارگان: در پایان عصر تاریک، کیهان در برابر نور ستارگان، شفاف شد و اسرار بزرگ کیهان قابل حل گردید و این، از طریق ستارگان و خوشه های ستاره ای و کهکشان ها و خوشه های کهکشانی و شبکه بزرگ کیهانی است- که همه اش رشد میکند و منتظر کشف شدن است- انجام شد.
نیرو از طریق ماده تاریک و ماده عادی، بر کیهان تسلط می یابد و این ساختار، محکوم به جاذبه ای است که دائما رشد میکند تا بزرگتر و بزرگتر شود. میانگین تولد ستارگان بیشتر و بیشتر می شود تا آنکه به پراکندگی فعلی خود بعد از حدود 3 میلیارد سال بعد از انفجار بزرگ برسد. در این نقطه فرایند شکل گیری کهکشان های جدید ادامه می یابد و کهکشان های موجود باز هم رشد میکنند و در هم ادغام می شوند و خوشه های کهکشانی، مقادیر زیادتر و زیادتری از ماده را به درون خود جذب میکند. در حالی که مقادیر گاز آزاد در کهکشان ها رو به کاهش میرود زیرا فرآیندهای تولد ستارگان بزرگ مقادیر زیادی از آن را به کار میبرد تا میانگین تولد ستارگان به کندی رو به کاهش رود.
و با گذر زمان، میانگین مرگ ستارگان بر معدل تولد آن برتری می یابد و بعدا ناگهان، حقیقت، بدتر هم میشود: وقتی چگالی ماده با توسعه کیهان، کاهش یابد شکل جدیدی از اشکال نیرو ظهور می یابد و مسلط میشود و آن نیروی تاریک است و این بعد از حدود 7.8میلیارد سال از انفجار بزرگ است و کهکشان های دور، از جذب هم شدن باز میمانند و دوباره شتاب میگیرند تا کیهان پرشتاب بر ما حکم براند. و بعدا بعد از حدود 9.2 میلیارد سال از انفجار بزرگ، نیروی تاریک شکل بیشتر و فزونتر نیرو در کیهان میشود.
در این نقطه ما وارد عصر جدید میشویم. نهایت های مورد احتمال برای مسیر کیهان، نظام هشت تایی است و مسیر شتابدار بر سمت راست نمایان میشود و بعد از گذشت زمان کافی، شتاب سبب می شود ساختار کهکشانی یا ساختار بزرگ کهکشانی- که محکوم با برخی اجزای دیگر است- کاملا در فضا تنها و یگانه شود. به همین ترتیب ساختار دیگری به شکلی شتاب میگیرد که به آن اجازه بازگشت نمی دهد. ما میتوانیم فقط به گذشته
نگاه کنیم تا وجود نیروی تاریک و خصوصیات آن را نتیجه بگیریم و آثار آن بر آینده زیاد خواهد بود.
6- عصر نیروی تاریک: وقتی نیروی تاریک تسلط و فزونی می یابد چیز شگفتی رخ میدهد: ساختار بسیار بزرگ کیهان از رشد باز می ایستد موادی که قبل از تسلط نیروی تاریک با نیروی جاذبه به هم جذب میشدند این جذب کردن هم را حفظ خواهند کرد. فقط آن موادی که بعد از ابتدای عصر نیروی تاریک مقید و محدود نبودند هرگز مقید نخواهند شد. به جای آن به سادگی آنها از هم دور خواهد شد و آنها وجود را در فضای بزرگ از عدم، رهبری میکنند. و در نهایت ساختار محکوم به تکینگی مانند کهکشان ها و مجموعه ها یا خوشه های کهکشانی سفید و غول آسا را درست میکند. ستارگان موجود خواهند مرد و فرایند تولد ستارگان، کند و سپس متوقف خواهد شد و واکنش های داخلی جاذبه بیشتر ستارگان را خواهد کوبید و آن را به فضای بین کهکشان ها تبدیل خواهد کرد. و سیارات به ستارگان یا بقایای ستارگان خواهند پیوست و این، به دلیل متلاشی شدن آن با فرایند جاذبه است و حتی سیاهچاله ها با فرایند ایجاد پرتوهای هاوکینگ با وجود عمر زیادشان از میان خواهند رفت.
ما در عمل وارد مرحله ششم و آخر عمر کیهانی شده ایم و این مرحله پس از انفجار بزرگ بوده است که کیهان شروع به توسعه کرد.
کیهان ما چگونه به پایان خواهد رسید؟
کیهان گذشته ما تبدیل به کوتوله ای سیاه میشود پس چیزی باقی نمیماند که با بقایای زمین برخورد کند و خارج شود. جاذبه سبب خواهد شد به خورشید خود نزدیک شویم و خورشید ما را خواهد بلعید.
در نهایت فقط ستارگان کوتوله و سایه و ساختارهای دورمانده و کوچکی بر جامی از آتش گدازه هسته ای باقی خواهد ماند و اینها سازگار نیستند و در این کیهان در حال توسعه خلا گونه، مرتبط با هم نیستند. این اجزا و پاره های نهایی حتی بعد از گذشت سالها چیز قابل توجهی نخواهد بود و دائما می کوشد نیروی تاریک مسلط در کیهان ما را ادامه دهد. و این میدان آخری در عمل از تسلط نیروی تاریک، شروع شده است ز
یرا نیروی تاریک برای فرایند توسعه کیهان از شش میلیارد سال قبل، مهم بوده است و همزمان با شروع تولد خورشید ما و نظام خورشیدی ما شروع به تسلط بر محتوای کیهان از نیرو کرده است.
شاید کیهان ما شش مرحله داشته است ولی با در نظر گرفتن تاریخ کامل زمین، ما در مرحله آخر هستیم.
نگاه عمیقی بر کیهان اطراف خودمان بینداز!
هرگز بار دیگر بازگشت به این غنا یا این مقصد آسان نخواهد بود!
https://ibelieveinsci.com/?p=74303
@salmanfatemi
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول
تلفن : 32223328 - 031
