نقش نظریه تکامل(evolution theory) در شناسایی، پیشگیری و درمان سندرم COVID 19
پس از نه ماه از شیوع این همه گیری و مرگ میلیون ها نفر تا این لحظه، نخستین واکسن های تولید شده در آزمایشگاه های مجهز به تجهیزات مهندسی ژنتیکی خودنمایی میکند، ولی نقس مهندسی ژنتیک و نظریه تکامل، محدود به ساخت واکسن ها نیست بلکه نظریه تکامل، امروز میتواند بارهای تکاملی خاصی را شناسایی کند- که در طی تکامل چند میلیون ساله انسان، بر دوش او قرار داده شده و انسان، گریزی از آن نداشته است.
کمبودها و نقص هایی که هر چند شاید در مقطعی از زندگی پیشینیان انسان به آنها کمک میکرده است ولی در شرایط جدید زندگی با تغییرات فراوان محیط زیست نه تنها سودمند نیست بلکه فرد را مستعد به مشکلاتی در دفاع از برخی عوامل بیماری زا میکند.
آنچه در جهان مادی ما، سرنوشت ساز است قدرت و توانایی زیاد نیست بلکه سازگاری با شرایط اطراف یک موجود زنده است. و در این بستر شاید مثلا قدرت زیاد سیستم ایمنی، در برخی مواجهه ها نه تنها سودمند نباشد بلکه با واکنش شدید خود، میزبان را در معرض عوارض و حتی مرگ قرار دهد.(به طوری که امروز ثابت شده است علت مرگ بسیاری از بیماران دچار سندرم کووید 19 نه تهاجم ویروس بلکه واکنش شدید سیستم ایمنی است و به همین دلیل در درمان بسیاری از این بیماران بدحال، از داروهایی استفاده میشود که قدرت سیستم ایمنی را کاهش میدهد.)
از ابتدای همه گیری کرونا دانشمندان میپرسند چرا ویروس کرونای جدید، به صورت کاملا متفاوتی بر انسان ها تاثیر گذار است؟
برخی توانسته اند پس از بیماری زنده بمانند و برخی میمیرند و برخی دیگر اصلا مبتلا نمیشوند. بیشتر عواملی- که این اختلاف در تاثیر را تفسیر میکند- برای ما واضح شده است. عوامل محیطی تاثیر گذار مانند سیگار کشدن یا ابتلا به بیماری های مزمن مانند فشار خون و دیابت و برخی تفاوت های نژادی و یا آلودگی هوا است.
ولی اخیرا بر اساس جدیدترین پژوهش ها مشخص شده است زنجیره ژنتیکی ارتباطی با خطر ابتلا دارد و تک زنجیره ای وجود دارد که ریشه های تکاملی عمیقی دارد و فقط در گونه بشری ما نیست بلکه همچنین در نئاندرتال ها هم بوده است و به صورت قابل ملاحظه در ابتلا به ویروس کرونای جدید تاثیر گذار است؛ زنجیره معینی از اسید نوکلئیک که از 50 هزار پایه تشکیل شده است و در کروموزوم شماره 3 وجود دارد.
دانشمندان اخیرا فهمیده اند کسانی که این زنجیره را در اسید نوکلئیک خود دارد 60% احتمال بیشتری دارد با ویروس کرونای جدید، مبتلا شوند. اکنون دانشمندان میدانند انسان امروز، این قطعه ژنتیکی را از طریق نئاندرتال به دست آورده است.
طبیعتا در شجره تکاملی، نئاندرتال از پیشینیان انسان معاصر نیست.
ما این زنجیره ژنتیکی مهم را آنگونه که تو رنگ چشم را از جد خود دریافت میکنی به دست نیاورده ایم. ولی نئاندرتال، نزدیکان تکاملی ما بوده اند یعنی آنها درکنار انسان دنیسوان با ما تکامل یافتند ولی در شاخه تکاملی کاملا متفاوتی بوده اند. این شاخه های سه گانه (انسان- نئاندرتال- دنیسوان) در مناطق مختلفی زندگی می کردند: انسان جدید در آفریقا، نئاندرتال در غرب اوراسیا و دنیسوان در شرق.
وقتی بین آنها اتصال و پیوند رخ داد مثلا وقتی انسان به بیرون از آفریقا مهاجرت کرد برخی از آنها با هم ازدواج کردند. این ازدواج کافی نبود تا دو گونه یکی شود ولی تاثیری ژنتیکی در نسل های بعدی به جای گذاشت. نئاندرتال برخی ژنهای انسان را دارا بود و دنیسوان برخی ژنها را از نئاندرتال داشت و ژنوم انسان جدید برخی ژنهای هر دو را دارد. انتقال زنجیره های ژنیتکی به مجموعه های زنده از طریق مهاجرت و بعدا ازدواج با عنوان رخنه و نفوذ ژنتیکی خوانده میشود. و این فرایند، سبب وجود زنجیره ژنتیکی مخصوص به نئاندرتال در اسیدنوکلئیک بشری طی ده ها هزار سال بوده است. این همچنین سبب حضور برخی از ما به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان هاست!
مجموعه های متفاوت بشری نسبت متفاوتی از مواد ژنتیکی نئاندرتال را دارند. آفریقایی ها کمترین میزان را دارند زیرا آنها به صورت مستقیم با نئاندرتال مخلوط نشدند ولی مواد ژنتیکی نئاندرتال را از طریق انسان هایی- که بعد از مهاجرت، دوباره به آفریقا برگشتند- به دست آورده اند. مجموعه های بشری دیگر نسبت مواد ژنتیکی نئاندرتال در آنها بین 2- 6% است با علم به اینکه شرق آسیا بالاترین درصد را دارند. هر مجموعه بشری درصد مواد ژنتیکی متفاوتی از نئاندرتال دارد و مواد ژنتیکی شایع و نادر وجود دارد.
این یعنی عامل خطر ابتلا به ویروس به وسیله همه مواد ژنتیکی نئاندرتال ایجاد نمیشود. اما زنجیره خطر که باعث زیاد شدن خطر ابتلا به ویروس کرونای جدید میشود در آفریقایی ها و شرق آسیا بسیار نادر است و 9% آمریکایی های دارای ریشه های مخلوط و 16% اروپایی ها و 50% جنوب آسیا این زنجیره را دارند در حالی که می بینیم این زنجیره ژنتیکی مهم به صورت شایع در بنگلادشی ها هست؛ به طوری که 63% از ملت بنگلادش حداقل یک نسخه از آن را دارند.
توزیع زنجیره ژنتیکی بین انسان ها ممکن است برخی ملاحظات را تفسیر کند. برای نمونه تفسیر میکند چرا در آمریکا احتمال مرگ افراد دارای ریشه های بنگلادشی با ویروس، دو برابر احتمال مرگ دیگر مردم است. طبیعتا توزیع این زنجیره ژنتیکی، آماری غیر قابل تفسیر را هم باقی میگذارد مثلا بر اساس پژوهش ها می بینیم این زنجیره ژنتیکی در اروپایی ها بیشتر از آفریقایی هاست ولی جدیدا دیده ایم آمریکایی های با ریشه آفریقایی پنج برابر بیشتر از اروپایی ها مبتلا میشوند.
مشخص است نیروی قدرتمند دیگری در این میان نقش دارد. عموما مواد ژنتیکی نئاندرتال- که آن را به طور شایع در ساکنان جنوب آسیا می بینیم- آن را در ساکنان شرق آسیا هم شاهدیم و مواد ژنتیکی نادر در ساکنان جنوب آسیا را به همین ترتیب در ساکنان شرق آسیا هم اندک می بینیم ولی این زنجیره ژنتیکی مشخصا در جنوب آسیا شایع و در شرق آسیا نادر است.
این الگوی شگفت در توزیع را میتوان اینطور تفسیرکرد که انتخاب طبیعی این زنجیره ژنتیکی را در جنوب آسیا برتری داده ولی در شرق آسیا برتری نداده است. تا امروز چند فرضیه وجود دارد که شاید این زنجیره ژنتیکی را در جنوب آسیا برتری داده است زیرا به دستگاه ایمنی در رویارویی با برخی بیماری های قدیمی کمک میکند ولی در رویارویی ویروس کرونای جدید، احتمال مرگ فرد را در زمان ابتلا به این ویروس افزایش میدهد و نیز باعث عوارض شدید احتمالی میشود.(تقویت سیستم ایمنی، هرچند در نگاه اول جذاب و مفید به نظر میرسد ولی گاهی باعث افزایش واکنش زیانبار سیستم ایمنی در برابر عامل بیماری زا میشود.
واکنش شدید سیستم ایمنی، امروز به عنوان یک عامل مهم در افزایش عوارض و مرگ و میر کرونا مطرح است.)
و ممکن است ساکنان شرق آسیا در گذشته به صورت مکرر در معرض ویروس کرونا بوده باشند و این زنجیره ژنتیکی، امروز در میان آنها شایع نباشد. باید پژوهش های بیشتری در مورد آنچه این زنجیره ژنتیکی به طور مشخص ایجاد میکند انجام شود تا بفهمیم چرا این زنجیره را در برخی مناطق جهان به طور شایع می بینیم و بفهمیم ویروس کرونای جدید چگونه فرد را با آن سندرم ها مبتلا می کند و می توانیم بر آن پیروز شویم.
بسیار خوب خلاصه مطلب چیست؟
تاریخ تکاملی بشریت هر روز به روش های مختلفی بر سلامت ما تاثیرمی گذارد. مثلا برای ما تفسیر میکند چرا همیشه به شکر و چربی علاقه مند هستیم حتی وقتی احساس سیری میکنیم!
چرا حساسیت و برخی بیماری های همه گیری در برخی کشورها شایعتر است
چرا می بینیم بیماری کم خونی در برخی افراد با ریشه های مشترک شایع است. این پژوهش جدید در مورد خطر ابتلا به ویروس کرنای جدید و نحوه پاسخ آن به مواد ژنتیکی ما از نئاندرتال فقط نمونه جدیدی است که نشان میدهد انسان نتیجه تاریخ پیچیده ای از تکامل است و ما هنور نشانه های آن را در خود داریم و میتواند به ما کمک کند راه حل هایی برای مشکلات تدرستی پیدا کنیم.
https://www.facebook.com/282382012686/posts/10157442291617687/@salmanfatemi#سلمان_فاطمی#نورولوژیست#اصفهان#تکامل#مغز#ویروس_کرونا#کرونا
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول
تلفن : 32223328 - 031