دکتر سید سلمان فاطمی

ناتوانی در شناسایی چهره(پروسوپاگنوزیا prosopagnosia)

فرد در این بیماری، نمیتواند چهره ها را تشخیص دهد.

واقعا وحشتناک است.!!

عامل اصلی شناسایی اطرافیان و خویشاوندان، شناسایی چهره آنهاست و این قابلیت، حتی پس از این- که سالها خویشاوندان خود را نبینید- شما را قادر میسازد آنها را بشناسید حتی اگر پیر شده باشند یا آرایش کرده باشند یا جراحی های زیبایی کرده باشند و ...

قدرت شناسایی چهره، یک مکانیسم قدرتمند تکاملی است که سیر تکامل مادی عالم ما ایجاد کرده است.

چند فایده مهم قدرت شناسایی چهره:

1- شناسایی خویشاوندان و توجه به آنها(این توجه، سبب انتقال ژنهای ما به نسلهای بعدی شود)

2- شناسایی غریبه و ایجاد مرز بین خودی و غیر خودی(این فرایند کمک میکند فرد به اشتباه، به انتشار ژنهای غریبه غیر خودی کمک نکند.)

3- شناسایی درجه خویشاوندی و تمیز دادن بین خویشاوندان نزدیک و دور و تعیین درجه برخورد ایثاری با توجه به درجه اشتراک در ژن ها

3- شناسایی خواهر و برادر و فرزند و پدر و مادر(این فرایند کمک میکند فرد در زمان ازدواج، از ازدواج با این وابستگان خیلی نزدیک خودداری کند. ازدواج با محارم معایب بسیار زیاد تکاملی دارد و میتواند باعث بیشتر شدن و بروز ژنهای کشنده در فرزندان شود و طبیعت ما طی میلیون ها سال تکامل، با فراهم کردن قدرت شناسایی چهره ها در میمون های درجه بالا و انسان از این نوع ازدواج جلوگیری میکند)

میلیون ها سال ارتقا و تکامل مادی، به ژنهای ما روش حفظ خود را آموخته است و این فرایند همچنان پیش میرود و روش های نویی را برای حفظ خود فراهم میکند.

یکی از این فرآیندهای بسیار پیچیده و دقیق که همراه با توسعه ابزار هوش فراهم شده است، قدرت شناسایی چهره هاست.

دیدن چهره در ابتدا در قسمت زیرین لوب های پشتی مغز صورت میگیرد و پس از آن، اطلاعات از لوب پشتی به لوب کنار گوش (تمپورال) میرود و از آنجا اطلاعات به قشر مغز میرود. در درک صورت، نیمکره راست مغز در کورتکس فوزیفرم، نقش مهمی را بازی میکند.

کسانی- که به دلیل ضربه مغزی یا آسیب شیمیایی به این مناطق، یا تومور مغزی و یا سکته های مغزی دچار آسیب مغز، شوند و یا به صورت مادرزادی دچار اختلال رشد این منطقه مغز باشند- در درک چهره، دچار اشکال هستند.

با توجه به نقش مهم نیمکره راست در شناسایی صورت، نقش تکاملی این فرایند پیچیده، بیشتر مشخص میشود.

منطقه زبان در انسان در نیمکره چپ است و این منطقه مهم در مغز انسان در درک و ابراز زبان نقش دارد. فعالیت های منطقه زبان یک مکانیسم پیچیده است که فرآیندها را از دایره رفلکس و فرآیندهای ناخودآگاه خارج میکند و آن را به شکل هوشیار تبدیل میکند، ولی فرآیندها نیمکره راست در بیشتر مردم، ناخودآگاه هستند.

شناسایی ناخودآگاه چهره ها و تعامل ناخودآگاه با چهره ها- که نمونه برجسته آن در رفتارهای تحت تاثیر ژنها در برخورد با خویشاوندان و اجتناب از ازدواج با محارم رخ میدهد- نشانه یک فرایند پیچیده تکاملی برای بقاست و نشانه هوشیاری و خودآگاهی و رفتارهای آگاهانه انسان نیست بلکه در بهترین شکل، یک فرایند رفلکسی و تکاملی را نشان میدهد.

تصور کنید همه کسانی که میبینید برای شما غریبه باشند!

در این صورت همه کسانی که میبینید هیچ واکنش خاصی در شما ایجاد نخواهند کرد، گویا همه افراد ماسکی بر صورت خود دارند و آشنا و غیر آشنا متمایز نیستند.!

اساس تشکیل جوامع بشری که از خانواده شروع میشود، قدرت شناسایی افراد نزدیک و هم نژاد و شناسایی فرزندان و اقوام است و اگر این فرآیندهای پیچیده برای حفظ ژنهای ما نبود، بسیاری از پایه های زندگی ما و همکاری میان افراد و تشکیل خانواده و قبایل و همکاری میان قبیله ها و اقوام ناممکن میشد و پایه زندگی اجتماعی انسان امروز متلاشی می گردید. احساسات و عواطف- که در ابتدا نسبت به خویشاوندان و اقوام و فرزند و ... است- در سیر تکاملی مغز موجودات ایجاد شده است زیرا زندگی مادی ما بدون احساسات و عواطف قادر نخواهد بود ما را به سوی زندگی اجتماعی و در نتیجه استفاده از همکاری و همیاری دیگران بکشاند.

منهدم شدن ساختار زندگی اجتماعی، بعد از میان رفتن احساسات و از میان رفتن قدرت شناسایی نزدیکان، تجربه ای است که قبلا آزموده شده است و نتیجه آن از میان رفتن پیشینیان قدرتمند انسان امروز بود.

باید توجه کرد این قدرت و فرآیندهای پیشرفته، فقط مقدمه ای بر ورود چیز دیگری در معادله انسان امروز است و اکتفا به آن، هرگز انسان را از حیوان متمایز نخواهد کرد!

https://www.ninds.nih.gov/…/…/Prosopagnosia-Information-Page

@salmanfatemi